سنگ آهک

سنگ آهک نوعی سنگ رسوبی است که به طور عمده از کانی کلسیت ( کربنات کلسیم: CaCo3) تشکیل شده است. سنگ آهک غالبا از مقادیر مختلف کانی سیلیس به شکل چرت یا فلینت و نیز مقادیر مختلفی رس، سیلت و ماسه به عنوان افشانها، ندولها و یا لایه های بین سنگها تشکیل شده است. منبع اصلی کلسیت در سنگ آهکها معمولا موجودات زنده دریایی اند،به گونه ای که صدف آنها بر روی بستر اقیانوسها ته نشین می گردد. کلسیت ثانویه همچنین ممکن است توسط آبهای جوی فوق العاده اشباع ( آبهای زیرزمینی که موجب ته نشست مواد در قارها می شونند) ته نشین شونند که طی این فرایند غارهای نهشته ای لایه ای نظیر استالاگمیت و استالاکتیت ایجاد می گردد. فرم دیگری که بر اثر ته نشست کلسیت بوجود می اید ، خاگه ها (سنگ اهک خاگه ای ) هستند که می توان آن را بر اساس ظاهر دانه ای شان از سایر سنگها متمایز ساخت. سنگ اهکهای خالص غالبا به رنگهای سفید و مایل به سفید یافت می شونند. به دلیل وجود ناخالصیهایی همچون رس، بقایای موجودات زنده، اکسید آهن و سایر ترکیبات ، بسیاری از سنگ آهکها به خصوص درسطوحی که در معرض هوازدگی قرار گرفته باشند به رنگهای مختلف یافت می شونند. سنگ آهکها بسته به نحوه شکل گیریشان به شکلهای بلوری ، آواری، دانه ای و یا توده ای در طبیعت دیده می شونند. وجود بلورهای کلسیت، کوارتز، دولومیت و یا باریت ممکن است حفره های کوچکی را در سنگها ایجاد می کند. طبقه بندیهای Folk و Durham برای بررسی دقیقتر جزئیات سنگ آهکها مورد استفاده قرار می گیرد. تراورتن نوعی سنگ آهک با ساختار نواری فشرده است که در میسیر جریانهای آبی،مخصوصا محل آبشارها و نیزدر حوالی چشمه های آب گرم و سرد ایجاد می شونند. کربنات کلسیم در نقاطی که تبخیر اب محلولهایی را بر جای می گذارد که به دلیل وجود ترکیبات شیمیایی کلسیت فوق العاده اشباع اند.سنگ Tufa نوعی تراورتن متخلخل و یا روزنه دار است که در حوالی آبشارها یافت می شود. سنگ Coquina نیز نوعی سنگ آهک با ساختار ضعیف است که از قطعات مرجانها و صدف تشکیل شده است. نمای ظاهری سنگ آهک
سنگ آهک تا اندازه ای خصوصا در ترکیباتی همچون اسید قابل حل است ، لذا بسیاری از ساختارهای فرسایشی همچون همچون غارهای آهکی، چالابها، غارها و دره های عمیق را بوجود می آورد. برخی نماهای فرسایش یافته با نام کارست شناخته شده اند. هرچند سنگ آهک در مقایسه با سنگهای آذرین مقاومت کمتری دارد ، اما مقاومت آن نسبت به سایر سنگهای رسوبی بیشتر است. معمولا در ساختار ترکیبی تپه ها و فرورفتگیهای زمینی، سنگ اهک وجود دارد که در مناطق مختلف غالبا به همراه سایر سنگهای رسوبی همچون رس ظاهر می شونند. چالابهای سنگ آهکتوده هایی از سنگ آهک که به صورت رخنمونهای سنگی با مناظر دیدنی از سطح زمین بیرون می زنند. نمونه هایی از این ساختارها عبارت اند از Burren در Co. Clare، ایرلند؛ Verdon Gorge درفرانسه؛ Malham Coveدر شمال یورک شایر، انگلستان؛ Fårö در نزدیکی جزیره سوئدی Gotland، پرتگاه نیاگارا در کانادا/ ایالات متحده و Ha Long Bay National Park در ویتنام. کاربرد سنگ آهک
سنگ آهک خصوصا در معماری به کار برده می شود و بسیاری از شاهکارهای تاریخی در سرتاسر جهان خصوصا در امریکای شمالی و اروپا اساسا از این ترکیب ساخته شده است. بسیاری از بناها در کینگ استون، اونتارو ، کانادا از جنس سنگ آهک است لذا به آنها شهرهای اهکی نیز گفته می شود.از دیگر ویژگیهای سنگ آهک آن است که دسترسی به آن بسیار آسان است و تقریبا به سهولت می توان آن را به صورت قطعات ریز تر درآورد. در ضمن دوام آن نیز طولانی مدت است به گونه ای که به خوبی در سطح زمین رخنمون می یابد. لیکن به دلیل آنکه سنگ آهک یک ماده معدنی بسیار سنگین است ، استفاده از ان را در ساخت بناهای بلند غیر ممکن است. از سوی دیگر ، قیمت آن نیز بسیار بالاست. کاربرد سنگ آهک در ساختمان سازی بویژه در اوایل قرن 20 ام و اواخر قرن 19 ام متداول بود. ایستگاهای قطار، بانکها و سایر ساختارهایی که از آن دوره برجای مانده اند، عمدتا از سنگ آهک ساخته شده اند.در ضمن از این سنگها به عنوان نمای خارجی برخی آسمان خراشها نیز استفاده می شود. در ایالات متحده،ساختمانها از سنگ آهک ایندیانا که کیفیت بالایی دارند ساخته شده است، حال آنکه در لندن بسیاری از ساختمانهای معروف با استفاده از سنگ آهک پرتلند بنا شده اند. هرچند کاربرد سنگ آهک در ساخت بناها بیشتر مناسب مناطق مرطوب است، اما مقاومت آن در برابر اسید پایین است، لذا بارش بارانهای اسیدی در مناطقی که سنگ آهک به طور وسیعی به کار برده شده ،مشکل ساز است. اسیدحل شده در بارانهای اسیدی می تواند موجب تخریب بناها می گردد.از سنگ اهک همچنین برای تهیه آهک زنده( اکسید کلسیم) به کاربرده می شود.از سوی دیگر ،از آهک نرم نیز برای خنثی سازی تاثیرات مربوط به بارانهای اسیدی استفاده می شود.